Thyateira and the Hastane Mound Excavations

Archaeological excavations at the ancient city of Thyateira and the Hastane Mound, located in the district center of Akhisar, Manisa Province, were carried out between 2011 and 2021 on behalf of Aydın Adnan Menderes University and Dokuz Eylül University, with the permission of the Ministry of Culture and Tourism, a Council of Ministers Decree, and subsequently, a Presidential Decree, with a team consisting of various scientists and students, led by Prof. Dr. Engin Akdeniz. In addition to the excavations, the team made significant contributions to the restoration of the Colonnaded Roman Street in Tepe Mezarlığı, the establishment of the Akhisar and Manisa Museum, its display and arrangements, and the designation of archaeological sites in the region as protected areas (SİT). These excavations were concluded on July 7, 2022, upon Prof. Dr. Engin Akdeniz’s request and application.

Information on the excavations conducted by the team led by Prof. Dr. Engin Akdeniz between 2011 and 2021, as well as surface surveys conducted as part of a previous TÜBİTAK project and graduate theses, can be found on the website https://thyateirakazisi.deu.edu.tr/, as well as in the articles, conference/symposium proceedings, books/book chapters, and graduate theses listed below;

Journal articles published on Thyateira and its surroundings;

Manisa Region in the Neolithic Age (Akdeniz E.), OLBA, cilt.19, ss.1-46, 2011 (Hakemli Dergi).

Late Bronze Age Potmarks From Thyateira – Hastane Höyüğü, (Akdeniz E., İreç M.,Doğan M.H.), TÜBA-AR:TÜRKIYE BILIMLER AKADEMISI ARKEOLOJI DERGISİ, cilt.31, sa.21, ss.61-74, 2023 (Hakemli Dergi).

Kentsel Bir Arkeolojik Miras: Akhisar Hastane Höyüğü, (Akdeniz E., Gür B.), Arkeoloji ve Sanat, cilt.168, sa.168, ss.39-48, 2021 (Hakemli Dergi).

Thyateira’daki Tapınak Kalıntısına İlişkin Değerlendirmeler, (AkdenizE., Erön A.), Anadolu Araştırmaları, cilt.23, sa.2020, ss.159-192, 2020 (Hakemli Dergi).

Akhisar Hastane Höyüğü Kazısının En Erken Buluntuları, (Akdeniz E.), Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, cilt.7, sa.1, ss.204-224, 2020 (Hakemli Dergi).

Thyateira/Hastane Höyüğü’nde Bulunan Anadolu Parsı Heykel Parçası Üzerine Düşünceler, (A.Erön), Arkhaia Anatolika Anadolu Arkeolojisi Araştırmaları Dergisi 3 (2020), 82-97 (Hakemli Dergi).

Lydia Kültürünün Kuzey Lydia’daki İzleri: Thyateira-Hastane Höyüğü Kazıları’nda Bulunan Lydia Seramikleri, (Akdeniz E.,Erön A.), TÜBA-AR:TÜRKIYE BILIMLER AKADEMISI ARKEOLOJI DERGISI=TURKISH ACADEMY OF SCIENCES JOURNALOF ARCHAEOLOGY, sa.20, ss.79-92, 2017 (Hakemli Dergi).

Thyateira Kazısı Kemik Buluntuları ve Zooarkeolojik İncelemeler, (Kara M.E.,Turan E.,Akdeniz E., Erön A.), Cedrus: Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Dergisi, cilt.5, sa.V, ss.131-153, 2017 (Hakemli Dergi).

Akhisar’daki Son Arkeolojik Kazı Sonuçlarının Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’yle Bağlantı Kurularak Değerlendirilmesi, (Akdeniz E., Akdeniz S. Türkiyat Mecmuası, cilt.27, sa.1, ss.1-14,2017 (Hakemli Dergi).

Kuzey Lydia’daki Thyateira’nın Erken Dönem Yerleşimi Hastane Höyüğü Kazısı (Akdeniz E.), TÜBA-AR:TÜRKIYE BILIMLER AKADEMISI ARKEOLOJİ DERGİSİ OJIDERGISI=TURKISHACADEMYOF SCIENCES JOURNALOF ARCHAEOLOGY, cilt.15, ss.21-45,2012 (Hakemli Dergi).)

Manisa Yöresindeki Prehistorik-Protohistorik Buluntu Merkezlerinin Dönemsel ve Coğrafi Dağılımı, (Akdeniz E.), Akdeniz Sanat Dergisi, cilt.3, sa.6, ss.1-26, 2010 (Hakemli Dergi).

National and International Conference-Symposium Proceedings;

Antik Dönemde Ekonomik ve Sosyal Bir Merkez Olarak Thyateira, Uluslararası Geçmişten Günümüze Manisa Sempozyumu, (E.Güngör Alper), Manisa Celal Bayar Üniversitesi, 21-23 Eylül 2022.

A Lentoid Flask From Dağdeviren Mound in Akhisar (Manisa) and An Evaluation On Aegean And Western Anatolian Flask Forms of the Second Milennium BC.”, INTERNATIONAL SYMPOSIUMON CULTURAL CONTINUITY, CHANGE AND INTERACTION IN THE AEGEANWORLD FROMTHE SECOND TO FIRSTMILLENNIUM BC, (Akdeniz E., Gür B.), 18 Kasım 2022.

A hoard of coins of Frankish Greece from Thyatira (western Turkey), (Akdeniz E., Laflı E., Çeken M.), Archaeology of Izmir and its close environs during the Middle Ages, İzmir, Türkiye,18 -19 Kasım 2022, ss.45-48.

2021 Yılı Thyateira ve Hastane Höyüğü Çalışmaları / 42.Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu (N. Akıllı).

2018 Yılı Akhisar-Thyateira ve Hastane Höyüğü Kazıları, (Akdeniz E.,Dinç R.), 41.Uluslararazı Kazı Sonuçları Toplantısı, Diyarbakır, Türkiye, 17 -21Temmuz2019, cilt.41, ss.51-64, (Tam Metin Bildiri).

2017 Yılı Thyateıra ve Hastane Höyüğü Kazıları, (Akdeniz E., ErönA., Akıllı N.), Uluslararası 40. Kazı Sonuçları Toplantısı, Çanakkale, Türkiye, 7 -11 Mayıs 2018, cilt.40, ss.671-682, (Tam Metin Bildiri).

2016 Yılı Akhisar-Thyateira Antik Kenti ve Hastane Höyüğü Kazısı, (Akdeniz E., Erön A., Kaya Y.S.), Uluslararası 39.Kazı Sonuçları Toplantısı, Bursa, Türkiye, 22 -26 Mayıs 2017, cilt.2, ss.1-14, (Tam Metin Bildiri).

2015 Yılı Akhisar-Thyateira Antik Kenti ve Hastane Höyüğü Kazısı, (Erön A., Akdeniz E.), 38.Kazı Sonuçları Toplantısı, Ankara, Türkiye, 23 -27 Mayıs 2016, cilt.38, ss.403-416, (Tam Metin Bildiri).

2014 Yılında Thyateira Antik Kenti ve Hastane Höyüğü’nde Gerçekleştirilen Arkeolojik Çalışmalar, (Akdeniz E., Erön A.), 37.Kazı Sonuçları Toplantısı, Erzurum, Türkiye,11 -15 Mayıs 2015, cilt.37, ss.81-94, (Tam Metin Bildiri)

2013 Yılında Thyateira Antik Kenti ve Hastane Höyüğü’nde Gerçekleştirilen Arkeolojik Çalışmalar Gaziantep 05 Haziran 2013 I cilt Ankara 2015 121 138 (AkdenizE., ŞahinM.K., ErönA.), 36.Kazı Sonuçları Toplantısı, Ankara, Türkiye, 2 -06 Haziran 2014, cilt.36, ss.121-138, (Tam Metin Bildiri).

2012 Yılında Thyateira Antik Kenti ve Hastane Höyüğü’nde Gerçekleştirilen Arkeolojik Çalışmalar, (Akdeniz E.), 35. Kazı Sonuçları Toplantısı, Ankara, Türkiye, 27 -31 Mayıs 2013, cilt.35, ss.124-139, (Tam Metin Bildiri).

2011 Yılı Akhisar Thyateira Kazıları 34 Uluslararası Kazı sonuçları Toplantısı Çorum 31 Mayıs 2012, (Akdeniz E.), 34. Kazı Sonuçları Toplantısı, Ankara, Türkiye, 28 Mayıs -01Haziran2012, cilt.34, ss.429-444, (Tam Metin Bildiri).

2010 Yılında Manisa İli ve İlçelerinde Yürütülen Prehistorik Protohistorik Yüzey Araştırmaları, (Akdeniz E.,), 29.Araştırma Sonuçları Toplantısı, Malatya, Türkiye, 23 Mayıs 2011 – 28 Mayıs 2001, cilt.33, ss.51-68, (Tam Metin Bildiri).

2009 Yılında Manisa İli ve İlçelerinde Yürütülen Prehistorik Protohistorik Yüzey Araştırmaları, (Akdeniz E.), 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, Türkiye, 24 – 28 Mayıs 2010, cilt.32, ss.83-98, (Tam Metin Bildiri).

2008 Yılında Manisa İli ve İlçelerinde Yürütülen Prehistorik Protohistorik Yüzey Araştırmaları, (Akdeniz E.), 27. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, Türkiye, 25 – 29 Mayıs 2009, cilt.31, ss.153-174, (Tam Metin Bildiri).

2007 Yılında Manisa İli ve İlçelerinde Yürütülen Prehistorik Protohistorik Yüzey Araştırmaları, (Akdeniz E.), 26. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2. Cilt (Ankara-27 Mayıs 2008), Ankara, 2009, 26 – 30 Mayıs 2008, cilt.26, ss.255-266, (Tam Metin Bildiri).

Archeogeophysical GPR Studies at the Turkey Manisa Akhisar Thyateira Ancient City Archeological Excavation Site, (Avcı K., Hoşkan N., Yüksel F. A., Akdeniz E.), Enviromental and Engineering Geophysical Society, March 16-20 2014, Boston., California, Amerika Birleşik Devletleri, 16 Mart 2014.

Manisa Akhisar Tepe Mezarı ve Hastane Höyüğü’nde 2012 Yılı Arkeojeofizik Araştırmaları, (F. A. Yüksel), 35. Uluslararası Kazı Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu, 27-31 Mayıs 2013, Muğla.

Thyateira Seramik Çalışmaları 2013-2014 Arkeometrik Analiz Sonuçları, (B. Tekök- A. A. Akyol-Y. K. Kadıoğlu-G. Albuz), Araştırma Sonuçları Toplantısı 31, Ankara 2016, 311-330.

Protohistorical Excavation at Hastane Höyük in Akhisar, (N.Akıllı), Archeology and History of Lydia from the early Lydian period to late antiquity, 2017.

Akhisar-Thyateira Antik Kenti ve Hastane Höyüğü Kazısı 2015-2018 Yılı Lüle Buluntular, (G. Ayhan), 22. Uluslararası Orta Çağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, 24-26 Ekim, İstanbul, 2018, 113.

Tepe Mezarlığı (MANİSA/Akhisar) İskeletlerinin Biyoarkeolojik Analizi, (S. Eroğlu Çelebi), 41. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu, Diyarbakır, 2019.

Akhisar Ovası ve Dağlık Çevresinde (Kültürel Değişim ve Etkileşim Kapsamında) Protohistorik Dönem Yüzey Araştırması 2024 Yılı Sonuçları, (N.Akıllı), 45. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu.

Scientific books;

Dağdeviren Höyük, Excavations and finds from an Early Bronze Age settlement and cemetery in western Anatolia, BAR İnternational Series 3234, Eylül 2025.

Tarih Öncesinden İlk Demir Çağına Manisa, (Akdeniz E). Akhisar Belediyesi, Manisa, 2011

Akhisar Gezi Rehberi (Akdeniz E., Şahin M.K.); Akhisar Belediyesi, Manisa, 2014.

Thyateira I:Thyateira İçin 11Yıl (2011-2021 Dönemi Kazılarının Sonuçlarına İlişkin Yazılar), (Ed.Akdeniz Engin, Gür Barış, Akıllı Nihal), Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, İzmir, 2022.

Thyateira II: Dağdeviren Höyüğü MÖ II. Binyıl Buluntuları (Akdeniz E., Gür B.), Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, İzmir, 2024.

Thyateira III (Yayın çalışmaları devam etmektedir).

Master and PhD Thesis;

N.Akıllı, “Dağdeviren Höyüğü İlk Tunç Çağı Buluntularının Batı Anadolu Arkeolojisindeki Yeri ve Önemi”, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.

2020. Coşkun, “Thyateira Hastane Höyüğü Mezarlarının Arkeolojik ve Antropolojik Olarak İncelenmesi”, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
2021. Maden, “Thyateira Antik Kenti Roma Dönemi Seramikleri (2012-2015 yılları arası)”, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
2022. S. Çakan, “Hastane Höyüğü Kazılarında Ele Geçen Erken Lidya Seramikleri Işığında M.Ö 8-6. yüzyıllar arasında Thyateira Antik Kenti”, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
2023. Erat, “Orta Tunç Çağı’nda Akhisar ve Çevresi (Hastane Höyüğü Kazı Sonuçlarının da Katkılarıyla)”, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
2024. Çelepkolu, “Son Tunç Çağı’nda Akhisar ve Çevresi (Hastane Höyüğü Kazı Sonuçlarının da Katkılarıyla)”, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.

The work has started with a team of 30 people supported by the students of Dokuz Eylül University, Department of Archaeology, Faculty Members of Dokuz Eylül University, Geology and Geophysical Engineering, Faculty Members of the Ceramics Department of the Faculty of Fine Arts. The work has started uninterruptedly and quickly with the full support of the Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Turkey and the Akhisar Municipality.

The excavations were started in two sectors called Hastane Höyük and Tepe Cemetery.

It is believed that Thyateira was inhabited as early as the Bronze Age. The findings regarding the early phases of Thyateira will become clearer as systematic and scientific studies progress. It is stated by ancient authors that Thyateira had the names of Pelopeia and Semiramis in the Ancient Greek period. Although there is no clear information about its name in the Hellenistic period, it is also stated by ancient authors that the city was founded as a Katoikia during the Seleucid period. Preliminary studies on the architectural elements of the Hellenistic period show that although the city was founded as a katoikia, it later developed rapidly and became a large city.

Thyateira constantly changed hands between the Attalids and Seleucids between 226 and 190 BC. After the Pergamon victory at the Battle of Magnesia in 190 BC, Thyateira, together with the settlements in the whole Lydia region, came under the sovereignty of the Pergamon kingdom of Eumenes I with the Apameia peace in 188 BC.  The oldest coins of the city known so far are the kistaphors minted during the reign of Eumenes II.

Thyateira Kistophor silver. Hellenistic. Obverse with snake emerging from cysta mistica. Reverse with lightning bolt at top and two snakes encircling applustre in centre.

It became one of the member cities of the Panhellenion Union founded by Hadrian in 131-132 AD. In this union in which Athens was the centre, Hadrian had developed Roman-Hellenic relations in a good way by establishing a new union named Panhellenion. After the administrative centre of Miletus and Tralleis during the Antonine period, Thyateira became the administrative centre of Asia of the Panhellenion Union.  The city became one of the rich cities that became more powerful and effective in the region with the effect of increasing and developing trade during the reign of Hadrian.

One of the earliest epigraphic documents found in the city gives information about the existence of the cult of Apollo Pityanos, which was been dated to the 37th year of the Seleucid Era, i.e. 274 BC. It was been determined by Prof. Dr. H. Malay that Apollo Tyrimnaios was the god of the city during the Early Roman Empire period. Artemis Boreitene appears as an important cult following Apollo in Thyateira. There is information that this cult existed in the city since the Hellenistic period.

Thyateira is located at the crossroads of both Lydia and Mysia. It was located at the em important point of a very developed road network starting from Pergamon and reaching Sardis and further inland. Being located at the crossroads caused the city to prosper even more in trade during the Roman period. It is known that ceramic production and exports, weaving, leather and other crafts were very developed, and each craft branch established its own associations. There were associations named lanarioi for wool producers, bafeis for fabric dyers and karameis for ceramic producers.

Although there are suggestions for the location of the church in the city, no building dated to the 1st century AD that used for as a church has found. Further studies will provide findings regarding the possible location of this first church. 

The development of trade enabled the city to prosper and made it an effective and very powerful city in the region. With the studies to be carried out, it is planned to reveal the architectural structures related to the rich urban texture of Thyateira.